W dyskusjach prowadzonych ze środowiskami o nastawieniu „antyelektromagetycznym” pojawia się często argument, wskazujący na zakazy stosowania telefonów komórkowych o instytucjach edukacyjnych, takich jak przedszkola i szkoły na poziomie podstawowym. Fakt taki rzeczywiście ma miejsce i takie zakaz występuje już w wielu krajach, w m.in.:

• Niemczech,
• Francji,
• Grecji,
• Włoszech,
• Hiszpanii,
• Czechach,
• Słowacji,
• Portugalii,
• Chinach.

W niektórych krajach są to rozwiązania ogólnokrajowe, odgórne i obowiązujące we wszystkich szkołach. W innych kwestia korzystania przez uczniów z telefonów w szkołach jest rozwiązywana indywidualnie przez placówki.

Istnieją liczne badania prowadzone na świecie, które wskazują na negatywny wpływ  używania podczas zajęć szkolnych telefonów komórkowych i innych urządzeń informatycznych, typu laptop, smartwatch,   na wyniki w nauce i długoterminową zdolność. 

Badania wykazują też, że telefony komórkowe:

• rozpraszają uwagę,
• negatywnie wpływają na czas reakcji,
• pogarszają wydajność,
• wpływają źle na odczuwanie przyjemności z wykonywanych zadań,
• obniżają zdolności poznawcze.

W Polsce takich zakazów centralnie ustalanych nie ma, zatem odezwał się niedawno  Instytut  Spraw Obywatelskich, prowadzący kampanię obywatelską „Ratuj Dzieci!”, z apelem   „o wprowadzenie jednolitych zasad higieny cyfrowej dotyczących używania telefonów komórkowych i innych indywidualnych urządzeń cyfrowych w szkołach”.  W apelu skierowanym do Ministerstw  Oświaty i  Cyfryzacji uzasadnia się ten apel „licznymi badaniami wskazującymi na szkodliwy wpływ smartfonów, smartwatchy i innych urządzeń elektronicznych na zdrowie, wyniki w nauce i sukcesy w życiu dzieci”.

Warto tutaj  zaznaczyć, że, omówione wyżej,  zakazy i ograniczenia nie są w żaden sposób związane z podnoszonymi przez wspomniane środowiska antyelektromagnetyczne obawami o zdrowie fizyczne dzieci i młodzieży. A takie związki stanowią istoty element wspierający dowody na szkodliwość pola elektromagnetycznego w obszarze zdrowia fizycznego.

Ale również obawy dotycząca dysfunkcji zdrowia psychicznego nie są zupełnie jednoznaczne. Ostatnio, publicysta portalu Cyberprzestrzeń24 wysunął szereg wątpliwości, dotyczących bezwzględnego zakazu użytkowania telefonów komórkowych. Przykładowo, takie zakazy mogą  być w konflikcie z   bezpieczeństwem dzieci czy prowadzeniem edukacji cyfrowej.

Inne spojrzenie na omawiamy problem mają badacze japońscy z Sapporo University.  Na konferencji BioEM, która miała miejsce w Oxfordzie, w czerwcu ubiegłego roku przedstawili wyniki badań relacji między długością używania przez dzieci sprzętu informatycznego, a mówią bardziej praktycznie, wpatrywania się w ekran, a ich funkcjonowaniem poznawczym, zwłaszcza działaniem pamięci  operacyjnej.  Pamięć operacyjna umożliwia przeprowadzanie skomplikowanych zadań poznawczych, takich jak rozumienie języka, czytanie, uczenie się, lub rozumowanie.  Pamięć operacyjna/robocza to koncepcja teoretyczna kluczowa dla psychologii poznawczej , neuropsychologii i  neuronauki (https://en.wikipedia.org/wiki/Working_memory#Theories).

 Uczestnikami badania było 157 dzieci w wieku 10–12 lat objętych badaniem środowiskowym. W sierpniu 2020 r. i marcu 2022 r. dzieci przystąpiły do bezpośredniego badania w celu przeprowadzenia badania funkcji poznawczych. Do pomiaru poziomu pamięci operacyjnej wykorzystano specjalistyczne narzędzia psychologiczne.

Związek między czasem spędzanym przed ekranem przez dzieci a pamięcią roboczą badano tak. że  dzieci zgłaszały czas spędzony przed ekranem (liczbę minut dziennie) w zależności od celu, z jakiego korzystają (oglądanie telewizji/wideo, granie w gry, czytanie książek/komiksów, wysyłanie/odbieranie poczty elektronicznej/wiadomości, przeglądanie/publikowanie postów w serwisach społecznościowych (SNS), nauka zajęcia/zadania domowe, rysowanie/edytowanie zdjęć/filmów) za pomocą ankiety.    Zależności między ekspozycją na pole elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej  a słuchowymi lub wizualnymi parametrami pamięci operacyjnej analizowano przy użyciu odpowiednich testów do pomiaru pamięci operacyjnej. W badaniu uwzględniano   współzmienne, które obejmowały   wiek dziecka w momencie badania, dochód gospodarstwa domowego, posiadanie rodzeństwa i korzystanie z wszelkich usług wsparcia rozwojowego oraz czas korzystania przez dzieci z poczty elektronicznej.

Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że   całkowite wyniki słuchowe i osiągnięty wynik funkcji pamięci operacyjnej był wyższy u dzieci, które korzystały z ekranów do wysyłania i odbierania poczty elektronicznej, wiadomości itp., a także do nauki na zajęciach, odrabiania zadań domowych itp., w porównaniu z dziećmi, które nie korzystały z ekranów. Można sobie wyobrazić, że wysyłanie i odbieranie wiadomości e-mail może wykorzystywać pamięć roboczą do tworzenia zdań. Wyniki sugerują, że czas spędzany przed ekranem w celu wysyłania i odbierania wiadomości lub nauki może poprawić iloraz inteligencji dzieci, nie należy jednak ignorować faktu wpływu na rezultat badan  czynników zakłócających. Tym niemniej,  w ramach użytej metodologii   stwierdzono pozytywny związek pomiędzy  wynikiem pomierzonej pamięci operacyjnej a czasem wysyłania i odbierania e-maili lub/i zajęciami (nauką na w szkole oraz pracą domową) przed ekranem. Autorzy badań są świadomi tego, że  niezbędne jest wykonanie dalszych badań w celu poznania mechanizmu, wyjaśniającego   badaną korelacją.

W podsumowaniu należy stwierdzić, ze korzystanie z nowoczesnych technologii telekomunikacyjnych przez dzieci może wpływać  hamująco na ich niektóre  funkcje psycho-rozwojowe, ale może też wpływać pozytywnie na rozwój pamięci operacyjnej, bardzo ważnej w rozwoju młodego człowieka.  Dlatego istnienie i forma zakazu używania w szkole telefonów komórkowych powinny być przedyskutowane i nie podejmowane w atmosferze emocji i fobii skierowanej ku nowym technologiom.