Inspiracją do przeprowadzenia jednodniowej konferencji był pobyt w Polsce na zaproszenia Polskiego Towarzystwa Zastosowań Elektromagnetyzmu Pana Dr. Chiyoji Ohkubo, dyrektora Japońskiego Centrum Informacji PEM (JEIC – Japan EMF Information Center). Konferencja miała na celu wymianę poglądów, doświadczeń i opinii pomiędzy gościem z Japonii a osobami, które w Polsce zajmują się szerzenie informacji o polu elektromagnetycznym. Polskie Towarzystwo Zastosowań Elektromagnetyzmu od wielu lat prowadzi intensywną działalność w tym zakresie poprzez organizację konferencji, warsztatów naukowych, publikacje naukowe, oraz działalność medialną. W konferencji wzięli udział przedstawiciele środowiska akademickiego, instytutów badawczych, a także przedstawiciele instytucji telekomunikacyjnych. Obradom konferencji przewodniczył prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prezes Polskiego Towarzystwa Zastosowań Elektromagnetyzmu.
Referatem wiodącym był referat dr. Ohkubo, który w sposób szczegółowy przedstawił osiągnięcia kierowanego przez siebie Centrum. Historia Centrum liczy sobie 14 lat, jego początkiem merytorycznym było powołanie przez Ministerstwo Ekonomii, Handlu i Przemysłu w kwietniu 2007 roku Grupy Roboczej, mającej na celu przedyskutowanie polityki rządu japońskiego i przemysłu elektrycznego i telekomunikacyjnego w zakresie problemów związanych z emisją pola elektromagnetycznego. Centrum w formie dzisiejszej powstało rok później. Celem działalności JEIC jest gromadzenie krajowej i międzynarodowej informacji na temat pola elektromagnetycznego i jego związków ze zdrowiem – cel ten realizowany jest poprzez:
- gromadzenie artykułów prasowych,
- gromadzenie artykułów naukowych, przede wszystkim zdobywanych z EMF Portal (https://www.emf-portal.org/en)
- gromadzenie wiadomości medialnych
- uczestnictwo w spotkaniach naukowych
Tak zdobyte informacje są następnie weryfikowane i po weryfikacji umieszczane w repozytorium.
JEIC komunikuje się ze społeczeństwem poprzez:
- Publicznie dostępną stronę internetową
- Telefoniczne bądź e-mailowe Q&A
- Spotkania z ludnością
- Wypożyczanie mierników pola elektromagnetycznego
- Spotkania z grupami specjalistów
- Spotkania z konkretnymi grupami odbiorców, np. kobiet w ciąży
- Udostępnianie baz danych (repozytoriów) badaczom
- Organizację grup szybkiego reagowania (Rapid Response Group)
- Konferencje prasowe
- Publikacje dokumentów międzynarodowych, np. dokumentów WHO, ICNIRP, IARC
- Publikacje broszur kierowanych do różnych grup, np. uczniów, kobiet w ciąży
Prelegent dość szczegółowo przedstawił poszczególne sposoby komunikowanie się ze społeczeństwem. Największe zainteresowanie wzbudziły spotkania (seminaria) prowadzone przez specjalistów od pola elektromagnetycznego jak i specjalistów od komunikacji społecznej. W latach 2008-2020 Centrum przeprowadziło 105 spotkań, w których uczestniczyło ponad 5500 osób. Tematyka tych spotkań jest w sposób oczywisty skoncentrowana na polu elektromagnetycznym, ale zakres tematyczny jest na tyle szeroki, że dotyka wszystkich problemów, będących w zainteresowaniu społeczeństwa i zdrowiu, ale problematyka ta przedstawiona jest dość dogłębnie. Poniżej przytoczone są tematy spotkań;
- Historia badań pola elektromagnetycznego
- Znaczenie kategorii 2B w dokumencie IARC (Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem)
- Prezentacja raportu Bioinitative (https://bioinitiative.org/)
- Fizyka pola elektromagnetycznego
- Białaczka u dzieci
- Współczesne spojrzenia na badania pola elektromagnetycznnego
- Zasady ostrożnościowe (precautionary rules)
- Nadwrażliwośc elektromagnetyczna
- Standardy ochronne
- Regulacje i działalnośc adinistracyjna związana z polem elektromagnetycznym
- Komunikacja ryzyka pola elektromagnnetycznego
Dr Ohkubo podzielił się wynikami badań przeprowadzonymi przez Centrum w zakresie oddziaływania przekazywanych podczas spotkań informacji na temat pola elektromagnetycznego a poziomem niepokoju z nim związanego. Przed spotkaniami i po nich robiono badania ankietowe, z których wynika, że technologie oparte na polu elektromagnetycznymi są bardziej akceptowane (mniejszy poziom obaw), jeśli ankietowany zdobył wiedzę na temat pola elektromagnetycznego i jego właściwości, w tym na temat działanie na organizm ludzki. Na pytanie: jak postrzegasz wpływ pola elektromagnetycznego na zdrowie, liczba uczestników uznających ten wpływ jako niepokojący i bardzo niepokojący (very concerned and concerned) zmalała z 66,4 do 38% (rys.1). Z prezentacji dr Ohkubo wynika, że prowadzone w Japonii kampanie informacyjne spowodowały wzrost akceptacji nowoczesnych technologii, w tym bezprzewodowej łączności telekomunikacyjnej. Obawy i niepokoje towarzyszące budowie instalacji telekomunikacyjnych znacznie zmalały.
Rys.1 oryginalne wyniki badań ankietowych przed i po seminarium (z prezentacji dr. Ohkubo)
Istotne zmiany w podejściu do pola elektromagnetycznego następują poprzez wypożyczanie mierników pola elektromagnetycznego. Na pytanie o zmianę nastawienia do pola elektromagnetycznego po używaniu miernika aż o 45,3 punktów procentowych zmalała liczba osób z niepokojem odbierających działanie pola elektromagnetycznego (Rys. 2).
Rys.2 oryginalne wyniki badań ankietowych przed pomiarami i po (z prezentacji dr. Ohkubo)
W drugiej części spotkania przedstawione zostały badania polskie, pokazujące gościowi z Japonii wiedzę Polaków na temat pola elektromagnetycznego i ich postawy wobec już istniejącej i rozwijającej się technologii bezprzewodowych sieci telekomunikacyjnych. Pani dr hab. Urszulę Soler (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II) i Pani prof. dr hab. inż. Joannę Ejdys (Politechnika Białostocka) przedstawiły raport z przeprowadzonych badań ankietowych. Badania przeprowadzone na reprezentatywnej grupie ludności Polski wykazały, że około połowy ankietowanych posiada zerową wiedzę na temat pola elektromagnetycznego. Raport pokazuje też stan świadomości Polaków, a szczególnie tej grupy, która posiada jakąkolwiek wiedzę na temat pola elektromagnetycznego, w obszarze użytkowania pola elektromagnetycznego, jego właściwości i skutków oddziaływania na środowisko i na ludzi. Wyniki przeprowadzonych badań są dostępne w [1].
Z referatem socjologicznym skorelowany jest w dużym stopniu referat prezentowany przez dr hab.. inż. Ewę Korzeniewską, profesor Politechniki Łódzkiej. Prelegentka, posiadająca bardzo duże doświadczenie edukacyjne z racji opieki nad nauczaniem fizyki w łódzkich szkołach średnich, wskazała na duży niedostatek w nauczaniu o polu elektromagnetycznym. Wiąże się to z ogólnie niskim poziomem nauczania fizyki. Prof. Korzeniewska zaprezentowała konspekty lekcji do przeprowadzenia w szkołach średnich w ramach nauczania fizyki, podczas których możliwe będzie przekazanie uczniom wiedzy na temat pola elektromagnetycznego i jego oddziaływania na środowisko i na ludzi [2]. Można przypuszczać, że takie lekcje zwiększą wiedzę uczniów w stopniu pozwalającym na uzyskanie efektów, podobnych do tych jakie zaprezentował dr Ohkubo.
Spotkania z dr. Chiyoji Ohkubo, prezentacja osiągnięć prowadzonego przez niego Centrum, prezentacje, opisujące stan akceptacji nowoczesnych technologii w Polsce oraz wypowiedzi uczestników spotkania pokazały, że obawy i niepokoje społeczne w stosunku do nowoczesnych technologii są podobne w całym świecie, ale wspólnym wysiłkiem administracji państwowej, samorządowej, naukowców oraz specjalistów można te niepokoje niwelować poprzez edukację zarówno instytucjonalną (szkoły), jak i społeczną (działania pozaszkolne), oraz merytoryczny dialog.
Przeciwdziałanie dezinformacji ma charakter globalny, dlatego też należy łączyć działania podejmowane w różnych krajach. Należy mieć nadzieję, że omówiona konferencja z udziałem dr Ohkubo i polskich uczestników zaowocuje współpracą pomiędzy instytucjami w Polsce i w Japonii.
Bibliografia
[2] https://nafalinauki.pl/aktualnosci/scenariusze-lekcji-na-temat-pola-elektromagnetycznego-do-pobrania-za-darmo/
Prof. Andrzej Krawczyk (po prawej) i dr Chiyoji Ohkubo (po lewej)
Dr. Chiyoji Ohkubo
Dr. hab. Urszula Soler
Dr hab. Ewa Korzeniewska